Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2024

ΜΙΚΡΗ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ ΣΤΟ "ΛΑΛ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΝΘΙΜΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ" ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΕΡ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ



της Ερινας Χαραλάμπους

"ΛΑΛ. Γνωστοποίηση Πένθιμου Γεγονότος η πρόσφατη συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη (Εκδόσεις Κουκκίδα 2022), όπου ΛΑΛ το πρόσωπο κι η αφορμή γνωστοποίησης πένθιμου γεγονότος, που δεν είναι ένα αλλά δύο, δηλαδή ένα και το αυτό.

Η «Περιπλάνηση στον κόσμο» συνοψίζει, κατά την εκτίμησή μου, το βιβλίο και την Ποιητική του Χριστοδουλίδη στο σύνολό της, η οποία παραδίδεται απόλυτα στη δυστυχία του άλλου, έξω και μέσα από όποια νοητά ή ανόητα σύνορα. Συναφώς, το ένα και το αυτό πένθιμο γεγονός: η ματαιότητα του κόσμου και της ποίησης, διαπίστωση-γεγονός που οδηγεί και στην τελευταία και τελεσίδικη απόπειρα ποιητικής σύνθεσης, κατά τη δημόσια δήλωση-γνωστοποίηση του ποιητή.



Αν και η ματαιότητα αποτελεί τόπο κοινό και πένθιμο, ευχή δική μου - και όχι αποκλειστικά - είναι ο ακτοφύλακας ποιητής του χωρίς σύνορα κόσμου να συνεχίσει να «ενταφιάζει ένα περιστρεφόμενο κομμάτι λάμψης/ από τον φάρο μέσα του/ για να το ανάψει αργότερα» --- οι αλχημείες της ποίησης, ενίοτε, λαμβάνουν λυτρωτικές διαστάσεις."

Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2024

Ο ΧΡΟΝΟΣ : ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΤΟΣ

Ο ποιητής Γιώργος Χριστοδουλίδης γράφει για το χρόνο και το άχρονο της ποίησης και της ζωής στο 10ο διπλό τεύχος του περιοδικού για την Τέχνη και την εκπαίδευση ΑΠΙΚΟ που εκδίδεται στην Κρήτη και διανέμεται δωρεάν σε Ελλάδα και Κύπρο





Πρέπει να γράφεις με την αναπνοή του ετοιμοθάνατου, αυτού που ρίχνει στα πράγματα μια τελευταία ματιά

 

Αν κάτι επέζησε δια μέσου των αιώνων πρέπει να προκαλεί σεβασμό ή τρόμο

 

Βλέπουμε παλιές φωτογραφίες και λέμε είναι υπέροχες επειδή αναγνωρίζουμε σε αυτές κάποιον που έμεινε ακίνητος μέσα το χρόνο

 

Ο έρωτας σε μαθαίνει ότι δεν υπάρχει αρκετός τρόπος και χρόνος να λατρέψεις μια γυναίκα

 

Χωρίς να έχω μεταναστεύσει πουθενά, ζω πια σε έναν τόπο όπου τίποτα δεν χρειάζεται να θυμάσαι επειδή τίποτα δεν μπορεί να ξεχαστεί

 

Ήμουν λυπημένος όταν δεν υπήρχε πολλή λύπη και ήμουν χαρούμενος όταν δεν υπήρχε πολλή χαρά

 

Πάλεψα με θεούς και δαίμονες μόνο με την ελπίδα-χρόνο δεν μπόρεσα ποτέ να τα βγάλω πέρα διότι είναι και θεός είναι και δαίμονας

 

Ο λόγος που γερνούμε είναι επειδή από ένα σημείο και μετά δεν μπορούμε πια να ερωτευόμαστε

 

Αγαπάμε υπερβολικά τα λουλούδια και τις ανθοφορίες τους

επειδή υποψιαζόμαστε ότι διερευνούνε σε μας

μια αθωότητα  για την οποία δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι

ότι εξακολουθεί να υπάρχει μέσα μας


Απώλεια είναι οτιδήποτε μπορεί να αντικατασταθεί μόνο από χρόνο

 

Το μυστικό της ευτυχίας είναι η λόγω χρόνου παροδικότητα της

 

Ήθελα να ήμουν χαρούμενος όμως οι όχθες της θλίψης μου ήταν παντού

 

Ο έρωτας είναι μια ασθένεια την οποία κάποιος έχει αναθέσει στο χρόνο να θεραπεύει

 

Για να γράψει κανείς ένα ποίημα χρειάζονται κάποια λεπτά, εβδομάδες, μήνες, κάποτε περισσότερο.
Για να φτάσει αυτό το ποίημα στον αναγνώστη χρειάζονται χρόνια. Μπορεί και να μην φτάσει ποτέ.
Για να μείνει αυτό το ποίημα, να βρει μια θέση, να διανεμηθεί από το χρόνο, χρειάζονται δεκαετίες. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι τίποτα απ' όλα αυτά δεν θα συμβεί.
Κι όμως γράφουμε.

Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι γερνάνε με χρονολογική αναλογικότητα. Πιστεύω υπάρχουν νύχτες που σε γερνάνε όσο δεν σε γέρασαν χρόνια και μέρες που σε νεώνουν αντιστοίχως. Υπάρχουν δεκαετίες που βιολογικά αποτυπώνονται ως μήνες και εβδομάδες που ισοδυναμούν σε δεκαετίες. Πολλές φορές μια ρυτίδα δεν είναι απλώς μια σχισμή ή ένα βαθούλωμα του χρόνου, αλλά το παντοτινό άγγιγμα μιας παρατεταμένης οδύνης

 

Η διαχρονικότητα στη λογοτεχνία  είναι το αποτέλεσμα
μιας αναμέτρησης  όχι μόνο με όσα έχουν γραφτεί
αλλά και με όσα  δεν έχουν γραφτεί  ακόμα

 



Δυο άνθρωποι μένουν τελικά μαζί επειδή αποφασίζουν

ο καθένας ξεχωριστά ότι μια μέρα το να έχουν ο ένας τον άλλο

θα είναι ό,τι πιο σημαντικό τους έχει συμβεί

ό,τι πιο σημαντικό θα τους έχει απομείνει



H υποψία ότι κάποιοι μπορεί να είναι πραγματικά ευτυχισμένοι

μας κάνει να νομίζουμε ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί και σε μας



Ο κοινός χρόνος είναι πεπερασμένος. Η ποίηση συντάσσει το δικό της χρόνο. Αυτός ο χρόνος δεν είναι πεπερασμένος. Η ποίηση διαρρηγνύει τα όρια του κοινού χρόνου με το άρρηκτο μήνυμα της και του αποκαλύπτει ότι υπάρχει κάτι ανώτερο απ' αυτόν: Υπάρχει η αιωνιότητα. Το διηνεκές και το άθραυστο. Κοιτώντας ένα άστρο, βλέπεις το χθες, το σήμερα και το αύριο. Διαβάζοντας ένα ποίημα του δια-χρονου, το μέγεθος και η έννοια του χθες, του σήμερα και του αύριο, συρρικνώνονται και ενσταλάζονται μέσα σου ως μια ασύλληπτα πυκνωμένη σταγόνα. Το ανεξήγητο ρίγος



Χρόνος-Έρωτας: Δυο παράξενοι τύποι που έρχονται με γεμάτες τις τσέπες και φεύγουν αφού σου τα έχουν πάρει όλα



Το μέλλον είναι ένα ποτάμι που χύνεται πάνω στο βουνό του παρελθόντος




Όσοι έγιναν αθάνατοι πεθαίνουν από μοναξιά στους ναούς του ουρανού




Τα πιο χαρούμενα χρόνια μας είναι τα πιο πένθιμα στη μνήμη

 

 

 

Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2024

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΜΙΣΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ



Μπαίνω σ ένα σπίτι επιπλωμένο με σκληρά λόγια

τα λόγια εκσφενδονίζονται σαν ρόπαλα

και εξοστρακίζονται στους τοίχους

τα ρόπαλα επιστρέφουν στις θήκες τους

όμως τα στόματα σχηματίζουν νέα λόγια

οι τοίχοι έχουν ντυθεί με το δέρμα των λέξεων

είναι στολισμένοι με επιδέσεις και μώλωπες

σαν λαβωμένα Χριστούγεννα

τα παιδιά είναι αιχμάλωτα αλλά ελεύθερα στα δωμάτια

τα παιδιά χαμηλώνουν την ακοή τους

τα δωμάτια ηχομονώνονται



στις λίμνες του βλέμματος

τους

κυλούν αθώα αλλά κοφτερά φεγγαράκια

πληγώματα

τα χρόνια τους στάζουν



Εδώ είναι το μίσος



Μπαίνω από άλλη είσοδο στο ίδιο σπίτι

το τζάκι στο καθιστικό είναι φουντωμένο

με χοντρόξυλα βαλανιδιάς

μπροστά του δυο άνθρωποι

ένας άντρας και μια γυναίκα

κάθονται και πίνουν τσάι

έχουν αφήσει τις ηλικίες τους στο πάτωμα

στην επιφάνεια του τσαγιού

βλέπουν τους εαυτούς τους να κάνουν έρωτα

στα δωμάτια τα παιδιά έχουν ανασηκώσει την ακοή τους

όλη η μουσική είναι ο ύμνος των χερουβείμ

τα χερουβείμ διασκορπίζονται σαν πούπουλα από τα παράθυρα

μοιράζουν στα παιδιά τα φτερά τους

τα παιδιά φτεροπετούν μέσα στα δωμάτια

τα χερουβείμ τα αποθεώνουν



Εδώ είναι η αγάπη



Μπαινοβγαίνω σαν άστεγος αλλά ανθεκτικός

από τη μια και την άλλη είσοδο

δεν υπάρχουν πόρτες

παρά μόνο η ανεξήγητη παρακίνηση

πατώ σε σκουριασμένες κλειδαριές

και παλιωμένα πλακόστρωτα

κανείς να με προσέξει

ή να με προσκαλέσει

να μου γνέψει να φύγω

ή να με εμποδίσει

και συνεχίζω

και συνεχίζω

να μπαινοβγαίνω

σε αυτό το σπίτι

Τετάρτη 10 Ιανουαρίου 2024

Η ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Μ.ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ ΚΑΙ "Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗΣ"

Του Γιώργου Χριστοδουλίδη

 

Ένα βασικό ερώτημα που θα μπορούσε να τεθεί για την ποίηση του Μάριου Αγαθοκλέους είναι η προέλευση της ελλειπτικής πληρότητας που χαρακτηρίζει τη μορφολογία της, την οποία συναντούμε σχεδόν σε όλο του το έργο καθώς και στην 6η ποιητική συλλογή του ποιητή «
Η πύλη των καλών αναμνήσεων».

Η αναγνωρισιμότητα του ποιήματος όταν προηγείται της συγγραφικής ταυτοποίησης του είναι μια σημαντική κατάκτηση. Χρειάζεται ταλέντο, πολλή δουλειά αλλά και κάτι που μένει συνήθως ανεξήγητο. Ισχυρίζομαι ότι θα μπορούσα  να αναγνωρίσω αρκετά ποιήματα του Μ.Α. (και το έχω πει του ιδίου σε ανύποπτο χρόνο) χωρίς τα στοιχεία ταυτότητας του ποιητή άμεσα διαθέσιμα. Αυτό δεν είναι λίγο, κατ’ ακρίβεια είναι πολύ, λίγοι ποιητές το έχουν καταφέρει.

 Ας υποθέσουμε ότι διαβάζω το ποίημα του Μ.Α. «Η Νύφη». Ας υποθέσουμε ότι δεν ξέρω ποιος το έγραψε. Με κάποιον τρόπο (και σε αυτό βεβαίως συμβάλλει καίρια η προτέρα γνώση μου για την κατακτημένη φυσιογνωμία της γραφής του ποιητή): αναγνωρίζω στους στίχους του τον Μ.Α.

 

Η Νύφη

Μια Νύφη περιμένει στα σκαλοπάτια.

 

Εγώ κάθομαι στη βεράντα και πίνω

μπύρες με τον Θερμαστή.

 

Κάπου κάπου την κρυφοκοιτάζω.

Τα μάτια της στέρνες ανομβρίας

οι γραμμές της τεθλιμμένες.

 

Μειδιώ. Βρίσκεται

στον χώρο δράσης του Ποιητή.

«Είμαι υπεύθυνος», ψιθυρίζω

«για τη λύπη της και τη λύπη όλου του κόσμου….»

 

Πόσες άλλες επιλογές γραφής άραγε απέκλεισε ο Μ.Α. μέσα στην πορεία των χρόνων μέχρι να οικοδομήσει την αρχιτεκτονική της γραφής που έχουμε ενώπιον μας; Ήταν επώδυνοι αυτοί οι αποκλεισμοί ή ευχερείς, μέχρι την εξεύρεση της οριστικής διαγωγής ενός προσωπικού ύφους; Υπήρξαν ή όχι βασανιστικές αναζητήσεις, αμφιβολίες, παλινδρομήσεις;

Ίσως η επί δεκαετίες θητεία του στην παρατήρηση φυσικών φαινομένων να συνεισέφερε στην ποιητική του διαμόρφωση, να συνέβαλε στην πυκνωτική λειτουργία των στίχων του.

Η πληρότητα της φύσης  αναδεικνύει την ελλειπτικότητα της ανθρώπινης παρατήρησης, απογυμνώνει τις ανθρώπινες ματαιοδοξίες και ενορμήσεις,  αναδιατάσσει τις προτεραιότητες στις οποίες πρέπει να δοθεί η πρέπουσα αξία .

Η αψεγάδιαστη ολομέλεια του φυσικού κόσμου, η αριστοτεχνική ενορχήστρωση των διαρκών του εκφάνσεων...ποιος μπορεί αλήθεια ποτέ να υποστηρίξει σοβαρά ότι μέτρησε και βρήκε ότι υπάρχει ένα σύννεφο λιγότερο στον ουρανό από κάποιον εκτιμώμενο αριθμό, ότι έπεσε μια στάλα βροχής περισσότερη από ό,τι αναμενόταν ή ότι μια ηλιακή αχτίδα ήταν πιο αχρείαστη από μιαν άλλη; 

Ποιο ανθρώπινο χέρι μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι σε θέση να δημιουργήσει αρτιότερη τέχνη από αυτή της φύσης;

Η κατανόηση της φυσικής τελειότητας σε παραλύει. Ακολούθως,  αν είσαι ποιητής η παράλυση που είναι η απελπισία να συλλάβεις το θαύμα, σε φτερώνει, κάτι που υποθέτω μεταφράζεται στην ποίηση του Μ.Α. με την επικέντρωση στο καίριο και το ακαριαίο, με την ιχνηλασία των υπόρρητων νοημάτων του θαύματος μέσα από μια αντισυμβατική προσωπική οπτική. Μέσα από την έλλειψη της δικής του πληρότητας.

 

Ό, τι αποτελεί τη καθημερινότητα του ποιητή, τον διαπερνά και τον διαποτίζει, εν τέλει τον επιμελείται ώστε να τον κάνει να αναβλύζει . Να αναβλύζει και να ξεδιψά όσους παραμένουν σε πείσμα των καιρών διψασμένοι για ποίηση.

Στο περίφημο σύγγραμμα του «Η αρχή της απόλαυσης» ο σημαντικός Αγγλος ποιητής Φίλιπ Λάρκιν επισημαίνει κάτι απλό συνάμα όλο και πιο ξεχασμένο στους καιρούς μας, ότι η ποίηση πρέπει να παρέχει απόλαυση στον αναγνώστη



«Η ποίηση εἶναι συγκινησιακὴ κατὰ τη φύση της καὶ θεατρικὴ κατὰ τη λειτουργία της, μια δεξιοτεχνικὴ ἀναδημιουργία τῆς συγκινήσης στοὺς ἄλλους… κακὸ εἶναι τὸ ποίημα ποὺ δὲν ἐπιτυγχάνει ποτὲ κάτι τέτοιο» γράφει ο Λάρκιν.



Η ποίηση του Μ.Α. πληροί το θεμελιώδες κριτήριο που θέτει ο Λάρκιν: Μοιράζει απόλαυση στους αναγνώστες της. Εκβάλλεται μέσα από μια έμφορτη βιωματική πηγή για να προσδώσει στα φανταστικά, πραγματικές διαστάσεις, και στα πραγματικά, φανταστικές προβολές.

Ο Μ.Α. υπογράφει μια συνθήκη γραφής με κυρίαρχο στοιχείο το ερωτικό, το ματαιωμένο, το ανεκπλήρωτο. Οι διάχυτες εξυψώσεις σαρκαστικής αυτοαναφορικότητας εμπλουτίζουν το συγκείμενο. Ειδικά το ερωτικό στοιχείο μετατρέπεται στην ποίηση του Μάριου σε μια παράμετρο συχνά συνταρακτική, ενίοτε εξομολογητική, άλλοτε ελεγειακή, μυστηριακή, μυθολογική, κυμαινόμενη και εκκρεμούσα ανάμεσα στη μεθόριο του λελογισμένου και του εξωλογικού. Εκεί, σε αυτή τη μεθόριο, κάποτε συναντά τη απεικόνιση του θανάτου, στροβιλλίζεται μαζί της, την ζωοδοτεί πριν από κάθε παράδοση.

Στο τέλος. και αυτό είναι μάλλον αξιοθαύμαστο, ο ποιητής, επιστρέφει κάθε φορά από την ποιητική του μυθολογία για να καθησυχάσει τόσο τον εαυτό του όσο και εμάς, τους αναγνώστες.

Σαν να μας λέει «μην τα παίρνετε όλα αυτά πολύ σοβαρά, υπάρχει πάντα κάτι πιο σημαντικό».



Ποιητής ολιγογράφος και γενικά ολιγόστιχος, καλλιεργεί με την ποίηση του μια σχέση περισσότερο εκλεκτικής συγγένειας, παρά καταπιεστικής και καταχρηστικής επιβολής και υποψιάζομαι με όση βεβαιότητα μπορείς κανείς επιστρατεύει όταν επιχειρεί να προλογίσει χρόνους μελλούμενους, ότι ο Μ.Α. έγραψε και γράφει ποιήματα που θα μείνουν, που θα ανακαλούνται και γι αυτό και μόνο γι αυτό, μαζί με τη σεμνότητα που φέρνει στον άλογο ποιητικό μας χώρο θα πρέπει να τον ευχαριστούμε και να τον συγχαίρουμε.





Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2023

ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΚΤΩΡΗ

 Αγαπητέ Χριστάκη Κτωρή


Δεν σε γνώρισα καθόλου παρά μόνο άκουσα για σένα μετά από πολλά χρόνια από τότε που κείτεσαι νεκρός

Ετσι τις τελευταίες μέρες αναζήτησα το μοναδικό σου βιβλίο, το τελευταίο του αντίτυπο και το βρήκα "χθες" στο βιβλιοπωλείο "Μ..."

Κόστιζε 12 ευρώ με την έκπτωση 10. Αραγε θα φανταζόσουν ποτέ πως ένας τύπος σαν κι εμένα στις 2 Δεκεμβρίου 2023 θα πλήρωνε με έκπτωση το σύγραμμα σου για να διαβάσει για τη μαρτυρική σου ζωή;

Τέτοιες εκπλήξεις επιφυλάσσει η μοίρα, η τύχη η αλληλουχία των συγκυριών, η τυχαία μεταφορά ονομάτων από στόμα σε στόμα, εκπλήξεις που συμβαίνουν συνήθως όταν δεν μπορούμε να τις γευτούμε

Διαβάζοντας λοιπόν Τη ζωή μου τη μικρή, δηλαδή τη ζωή σου, αισθάνθηκα ότι τόσο καιρό και για σένα έγραφα, ότι ενορχήστρωνες μελωδίες αναζητήσεων μου, σαν καιόμενος, σαν εσταυρωμένος, σαν καταφρονημένος και συνεπώς ήταν θέμα χρόνου να φανερωθείς για να καταλάβω κι εγώ για ποιό πράγμα γράφω

Και να λοιπόν εσύ μπροστά μου σαν σκίτσο, σαν λέξη, σαν αενάως μεταλαμπαδευόμενο πνεύμα να εξιστορείς και να αφηγείσαι τη χιλιοτρυπημένη σου ζωή, τις απερίγραπτες στιγμές πόνου που βίωσες μέσα σε μια κοινωνία καταραμένων, που άλλοτε σε καταδίωκε και άλλοτε για να εξαγοράσει μερικά δράμια από τις ενοχές της, σου πρόσφερε κάποια ανακούφιση

Και τώρα τολμώ να πω, πως μαζί σου επικοινωνώ και συμπάσχω για λίγο-αν τούτο δεν είναι ασέβεια- μέσα από τις αγεφύρωτες αποστάσεις του χωρόχρονου, που τις εξημερώνει και εκπνέει αυτό το συναπάντημα, στο οποίο θα επιστρέφω και θα επιστρέφω όπως κανείς επιστρέφει στην εξωλογική εικόνα ενός φίλου που δεν γνώρισε ποτέ, ενός φίλου που του χάρισε ένα κομμάτι τραγικής αυτογνωσίας δίχως να το ξέρει

Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2023

ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΑΒΒΑ ΠΑΥΛΟΥ*

«Η σχέση μου με το Σ.Παύλου ήταν μια σχέση μακρινής αλληλοεκτίμησης, συναντηθήκαμε 3,4 φορές όλες κι όλες. Ήμουν παραλήπτης για χρόνια των ιστοριών του μέσω του ιστολογίου του, τις οποίες συχνά διέτρεχα και διάβαζα. Μέσα από τα πολιτικά, ιδίως, κείμενα του, ενίοτε επιβεβαίωνα ή αμφισβητούσα κάποιες απόψεις μου. Γνωρίζω επίσης από κοινούς φίλους ότι έτρεφε ένα είδος εκτίμησης προς το πρόσωπο μου. Εκείνος είχε μερικά από τα βιβλία μου και τα είχε διαβάσει όπως έκανε με τα πλείστα βιβλία. Είχε μάλιστα συνεπιμεληθεί ένα αφιέρωμα στην ποίηση μου στην έκδοση των Μικροφιλολογικών.
Αυτά σίγουρα δεν ενδιαφέρουν κανένα αλλά είναι ό,τι πιο απτό μπορώ να καταθέσω για τη σχέση μου με το Σάββα, πέραν της ισχυρής πεποίθησης που είχα ότι επρόκειτο για ένα ογκόλιθο της σκέψης και του λόγου.
Καμία φορά αυτές οι αποστάσεις μεταξύ θνητών δεν είναι για πέταμα διότι δύσκολα φθείρονται, διαπνέονται από διαισθητική αμεσότητα, σε αντίθεση με τη συχνή συναναστροφή, που αναπόφευκτα οδηγεί και σε απομυθοποιητικές ευρέσεις για ανθρώπινες πλευρές που δεν ήταν ορατές από μακριά.
Μορφές όπως αυτή του Σάββα Παύλου διατηρούν τη πνευματική τους συνδεσιμότητα με τις εποχές στις οποίες απευθύνθηκαν, έστω και αν η φυσική τους παρουσία συμπλήρωσε τον βιολογικό της κύκλο. Έρχεται, φεύγει και επανέρχεται ο Σάββας Παύλου, ενίοτε μάλιστα είναι τόσο επιδραστικές οι αέναες αφίξεις του που σε κάνουν να διερωτάσαι αν αυτός είναι τελικά ο πιο ουσιαστικός προορισμός των ανήσυχων και ελεύθερων πνευμάτων-να υπάρχουν πιο ορατά μέσα από την έκλειψη τους.»

Τετάρτη 1 Νοεμβρίου 2023

ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ

 Η μετεγκατάσταση των μηνών

 

Υπάρχουν μήνες που θα έπρεπε να ανήκουν σε ξεχωριστά  ημισφαίρια.

Σε μια πιο ορθολογική σύλληψη του κόσμου

ο Αύγουστος θα διέμενε μόνιμα στο Νότιο

και ο Νοέμβριος θα έδρευε-και θα ενέδρευε- κάπου μέσα στις τούνδρες της Σκανδιναβίας.

Πέραν από τοπία, θα μπορούσε κανείς να επισκεφτεί και μήνες.

Οι μήνες θα ήταν στάσιμοι τουριστικοί προορισμοί.

«Έκοψα εισιτήριο για τον Νορβηγικό Νοέμβριο», ας πούμε.

Κάτι τέτοιο όμως δεν έχει  προνοηθεί από τον Θεό-που έχει διαπράξει κι άλλα μεγάλα λάθη.

Ωστόσο, δεν είναι ακόμα αργά.

Γεωγράφοι, χρονολόγοι και εξειδικευμένοι μηνολόγοι

μπορούν να πείσουν τους μήνες να μετεγκατασταθούν.

Οι χαρτογράφοι είναι έτοιμοι να φτιάξουν νέους χάρτες


ΕΛΑΦΡΩΣ ΘΛΙΜΜΕΝΟΣ 2019


Αγαπημένε Νοέμβριε


Βελιγράδι 2017

Αγαπημένε Νοέμβριε λέει ένα τραγούδι

είναι γραμμένο πάνω σε σέρβικα φθινοπωρινά φύλλα

λίγο πριν κιτρινίσουν οριστικά

το ακούω εδώ και είκοσι χρόνια επειδή

δεν καταλαβαίνω σέρβικα

το τραγούδι με γοητεύει

διότι μου επιτρέπει να εικάζω:

απευθύνεται στον ληξίαρχο των εποχών

με τη θλίψη της τελευταίας φθινοπωρινής υπογραφής

ο άγνωστος στιχουργός

του ζητά να παρακαλέσει γερασμένους Νοεμβρίους

να φέρουν πίσω την αγάπη του

δροσόσταλτη, ναι, αυτή είναι η λέξη

όταν τη γνώρισε

ήταν σαν να σπούδασε τη χαρά

μέσα σε επιμνημόσυνο Μάρτιο

τα γηρατειά δεν μπόρεσαν να τη χαλάσουν

το τραγούδι χορογραφεί τη μορφή της

από άνεμο, ψύχος και λύπη

όμως τα φύλλα ολοένα χλωμιάζουν

οι νευρώνες τους χαλαρώνουν

οι υποψίες που θα γίνονταν λέξεις σκορπίζουν

το ακούω και το ξανακούω

με απελευθερώνει από την ακρίβεια οποιασδήποτε

περιγραφής

από τις υποθέσεις για τις ηλικίες των επιθυμιών

τις εικασίες για τις εκδοχές του ανεκπλήρωτου

στην υπόλοιπη ή την επόμενη ζωή

θέλω να μιλώ σέρβικα

για να ακούω ένα τραγούδι μαυριτάνικο

που να σπαθίζει με μαύρη γλώσσα

όλες τις γλώσσες


ΛΑΛ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΝΘΙΜΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ 2022 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΑ

Πέμπτη 31 Αυγούστου 2023

ΤΟ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΟ

 


Όταν χάλασε το κλιματιστικό στο δωμάτιο του γιου μου



έστειλα μήνυμα στον ψυκτικό

Μετά από διαβουλεύσεις ημερών

μου ζήτησε ένα βίντεο με τα λαμπάκια του

ήθελε να δει πως αναβοσβήνουν

μου είπε ότι το τέμπο τους

μεταδίδει τον κωδικό του προβλήματος

αυτός τον διαβάζει και

τον βυθίζει στις γνώσεις του

βγάζει διάγνωση

όπως τα σήματα μορς οι ναυτικοί πριν από τον ασφυκτικό πνιγμό

που τα λαμβάνουν στα λιμάνια και στα υπερωκεάνια

μετά την ασφυξία

και τα σήματα συνεχίζουν

από βυθούς αμμώδεις και βραχώδεις

εκπέμποντας το θάνατο σαν ένδειξη ζωής

και τη ζωή σαν ένδειξη θανάτου



Ο γιος μου τράβηξε το βίντεο με το κλιματιστικό

μου το έστειλε

ο γιος μου είναι πάντα μακριά

σε ένα άλλο κόσμο στον κόσμο των γιων

εκεί όπου οι πατεράδες είναι επικηρυγμένοι

εκεί όπου οι πατεράδες καταζητούνται

προώθησα το βίντεο στον ψυκτικό

ένιωσα την ανάγκη να του γράψω δυο λόγια καλά

δυο λόγια αθωωτικά

για το κλιματιστικό

του είπα δούλεψε με συνέπεια για καιρό

από τότε που μια ιδέα μπορεί να

κατασκευάσει ένα σπίτι

ή μια οικοσκευή μέσα στον εαυτό της

πιστεύω ότι χάλασε από κόπωση που δεν καταλαβαίνει

σαν πράγματα και όντα

που αν μπορούσαν να μιλήσουν

θα έλεγαν (το λέω εγώ αντί για εκείνα)

ως εδώ ήταν, τέλος, έληξα, τέλειωσα

η ανίατη ασθένεια των πάντων

των ανθρώπων

των μηχανών που δουλεύουν σαν αιώνες

χωρίς να ζητούν τίποτε πέραν από βιομηχανικό ρεύμα και μπαταρίες

αλκαλικές ή μνημονικές

αν λησμονήσουμε έναν αιώνα

θα ναι σαν να μην υπήρξαν οι θρύλοι

σαν να τετραγωνίστηκαν οι μύθοι

από τα χορτοκοπτικά της λογικής

των πουλιών επίσης

με κατακόρυφες πτώσεις για να συντριβούν

των σαυρών επειδή μια μέρα αναποδογυρίζονται

και μένουν ακίνητες για να σαπίσουν

αλλά και των ποιητών που πεθαίνοντας

καταστρέφουν τις κοσμοθεωρίες τους

με νεογέννητες πανωλεθρίες

αφήνοντας πίσω τους

πέπλα τρόμου

οι τρόμοι αποκολλιούνται από τα πέπλα

κατακρημνίζονται σε αβύσσους

αναπαράγουν νέους τρόμους

χωρίς πέπλα



στείλε μου το μοντέλο του

στείλε μου όλα τα μοντέλα

τα πρότυπα τα υποδείγματα

μου απάντησε ο ψυκτικός

πιθανόν να μην υπάρχει στην αγορά

διαθέσιμο ανταλλακτικό

για το κλιματιστικό

για τα πουλιά

τις σαύρες

για τους ποιητές

όμως θα το προσπαθήσω

όλα είναι ήττα

το γνωρίζω

αρκεί να το έχεις

κάπως παλέψει

και αρκεί

να έχεις παραιτηθεί

(31.08.2023)

Δευτέρα 17 Ιουλίου 2023

MILAN KUNDERA: Η ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ




«Ο καλλιτέχνης πρέπει να κάνει τους μεταγενέστερους του να πιστέψουν ότι δεν έζησε», λέει ο Φλομπέρ. Ο Μωπασάν πάλι, αρνήθηκε να υπάρξει το πορτρέτο του ανάμεσα σε άλλα, αφιερωμένα σε διάσημους συγγραφείς, λέγοντας: «Η ιδιωτική ζωή και η όψη ενός ανθρώπου δεν ανήκουν στο κοινό». Αλλά και ο Χέρμαν Μπροχ είχε επίσης αναφέρει: «Έχω κάτι κοινό με τον Κάφκα και τον Μούζιλ – και οι τρεις μας δεν έχουμε οριστική βιογραφία». Κάτι που βέβαια δεν σημαίνει, ότι η ζωή τους στερείτο γεγονότων, αλλά ότι μάλλον δεν ήταν προορισμένη – σύμφωνα με τη δημόσια αντίληψη – να γίνει βιο – γραφία. Κάποτε ρώτησαν τον Κάρελ Τσάπεκ, γιατί δεν γράφει ποίηση και αυτός απάντησε: «Γιατί μισώ να μιλάω για τον εαυτό μου». Το χαρακτηριστικό, λοιπόν, γνώρισμα ενός αληθινού μυθιστοριογράφου είναι, πως δεν του αρέσει να μιλάει για τον ίδιο. «Μισώ να χώνω τη μύτη μου στην πολύτιμη ζωή σπουδαίων συγγραφέων. Επίσης καμιά βιογραφία δεν θα άρει το πέπλο από την προσωπική μου ζωή», είχε πει ο Ναμπόκοφ. Ο Φώκνερ επιθυμεί «να ακυρωθεί ως άνθρωπος, να σβηστεί από την ιστορία, χωρίς να αφήσει άλλα ίχνη εκτός από τα τυπωμένα [του] βιβλία». ( Θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε τις λέξεις τυπωμένα και βιβλία: έργα, δηλαδή, που έχουν ολοκληρωθεί, όχι χειρόγραφα, όχι επιστολές, όχι ημερολόγια). Μια μεταφορά του Κάφκα αναφέρει, ότι ο μυθιστοριογράφος καταστρέφει το σπίτι της ζωής του, με σκοπό να οικοδομήσει από τις πέτρες ένα άλλο – αυτό του μυθιστορήματός του. Άρα, οι βιογράφοι ενός μυθιστοριογράφου γκρεμίζουν αυτό που εκείνος οικοδόμησε, ανακατασκευάζοντας ό,τι εκείνος κατέστρεψε. Το αποκλειστικά αρνητικό έργο τους δεν είναι σε θέση να ρίξει φως ούτε στο νόημα ούτε στην αξία ενός μυθιστορήματος – δεν μπορεί καν να ταυτοποιήσει λίγα δομικά υλικά. Από την στιγμή που ο Κάφκα επισύρει περισσότερη προσοχή από τον Josef K, αρχίζει μια διαδικασία, η οποία για τον Κάφκα θα σήμαινε μεταθανάτιο θάνατο.

Δευτέρα 5 Ιουνίου 2023

"ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΕΝΘΙΜΑ ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ"

Ο λογοτέχνης Κυριάκος Στυλιανού γράφει στην εβδομαδιαία στήλη του στην "Αλήθεια" για την 9η ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη ΛΑΛ Γνωστοποίηση Πένθιμου Γεγονότος

 

"
Ο καταξιωμένος ποιητής Γιώργος Χριστοδουλίδης με κεντρικό πρόσωπο της ένατης ποιητικής συλλογής του τον Λαλ καταδεικνύει ποιητικώ τω τρόπω τις αξιακές ορίζουσες της προσωπικής του κοσμοθεωρίας. Η ευφάνταστη γραφίδα του Χριστοδουλίδη, καταφέρνει διαμέσω της ξεχωριστής και πολύτιμης προσωπικότητας του κεντρικού του ήρωα να επαναπροσδιορίσει τις κατεστημένες αξίες του δυτικού πολιτισμού επανατοποθετώντας τες σ΄ ένα πιο στέρεο και ανθρωπινότερο επίπεδο.
Ο Γιώργος Χριστοδουλίδης γεννήθηκε στη Μόσχα και μεγάλωσε στη Λάρνακα. Σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. Έχει εκδώσει 8 ποιητικές συλλογές και του απονεμήθηκε δυο φορές το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου. Η ποίηση του έχει μεταφραστεί και έχει εκδοθεί στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες και στα αραβικά, και έχει ανθολογηθεί ευρέως. Το 2011, 150 ποιήματα του κυκλοφόρησαν στη Βουλγαρία με τον τίτλο Ονειροτριβείο. Το 2017, η ποιητική του συλλογή Πληγείσες περιοχές/ Γυμνές ιστορίες( Μελάνι 2016) κυκλοφόρησε στα γαλλικά και στα σερβικά και παρουσιάστηκε στο Παρίσι και στο Βελιγράδι. Το 2021, 100 ποιήματά του, με τον τίτλο Giorgos Christodoulides Selected Poems( 1996-2001) κυκλοφόρησαν στα αγγλικά από τις Εκδόσεις Αρμίδα, και παρουσιάστηκαν στο Λονδίνο και στο Δουβλίνο. Συνοψίζοντας την ποίηση του Χριστοδουλίδη, ο Ιρλανδός ποιητής Ντέσμοντ Ήγκαν κάνει λόγο για « ένα ποιητικό χορό με την απώλεια και τον θάνατο που σταδιακά εισχωρεί μέσα σου».
Το 2018 ο Χριστοδουλίδης συνεπιμελήθηκε την Ανθολογία Κυπριακής Ποίησης 1960-2018( ΚΥΜΑ, Αθήνα). Δημοσιεύει βιβλιοκριτικές και δοκίμια για την ποίηση.
Ο βραβευθείς ποιητής που έχουμε τη μεγάλη χαρά και τιμή την εβδομάδα αυτή να παρουσιάζουμε στα « Μικρά και μεγάλα παράθυρα στον κόσμο», κατορθώνει μέσω της ευρηματικής και ιαματικής, θα΄ λεγα, ποίησης του, να υπερβαίνει με σθένος και παρρησία, ως αρμόζει στους συνειδητοποιημένους και μάχιμους καλλιτέχνες και δημιουργούς, τα πένθιμα συμβεβηκότα της εποχής του. Οι πυκνοί και πολύχυμοι στίχοι του διανοίγουν, κατά τη γνώμη μου, πρωτοποριακούς δρόμους έκφρασης για τους νέους δημιουργούς. "

1. Παντού όπου δεν ήσουν
Ήσουν στο δωμάτιο απέναντι
και με περίμενες
το θέμα ήταν απλώς να γεφυρώσω
την απόσταση
που μας χώριζε
δηλαδή
την απόσταση που χωρίζει
τη γη από τη σελήνη
να χρησιμοποιήσω παλιά φτερά
να ναυλώσω ένα σκάφος
ή απλώς να διανύσω
τη σωστή γέφυρα
όμως εκείνη τη μέρα
τα φτερά μου ήταν άφαντα
τα σκάφη μου καθηλωμένα
και όσες γέφυρες ήταν ανοικτές
κατέληγαν
παντού
όπου δεν ήσουν
2. Για λίγο τα χέρια μου
Ήθελα να σε συναντήσω
ήθελα να τρέξω να σε συναντήσω
όμως ήμουν αργός σαν τις χελώνες των νησιών Γκαλαμπάκος
έστειλα τα χέρια μου
να μου φέρουν την αφή σου
τα χέρια μου είναι πιο γρήγορα από το υπόλοιπο σώμα μου
σε πρόλαβαν και σε χάιδεψαν
πήραν τη μυρωδιά σου
και την έκλεισαν σφικτά στις χούφτες τους.
Επέστρεψαν σε μένα μες τη χαρά.
Όμως στη θέση τους βρήκαν νέα χέρια
στους ώμους μου είχαν φυτρώσει νέα χέρια
που δεν ήξεραν τίποτα από σένα
που δεν σε είχαν αγγίξει ποτέ
3. Στη Piazza del Popolo
Είναι ίσως η πιο όμορφη αποσκευή
που μπορείς να πάρεις μαζί σου
όταν δεν θα έχεις πια τίποτα
πέραν από ενθυμήματα
μια γυναίκα στη Piazza del Popolo
να κατεβάζει όσο αρμόζει
την μπλούζα της
-ο Λαλ να μην τη βλέπει
επειδή είναι στον μόχθο αφοσιωμένος-
για να θηλάσει το νεογνό της
το νεογνό να γραπώνει εκστασιασμένο
κι εσύ να κοκκινίζεις από ντροπή
να κάνεις ότι δεν βλέπεις
όταν ξαφνικά στρέφει το βλέμμα της πάνω σου
χωρίς να κατανοεί την ομορφιά του θηλασμού
σε αυτή την πλατεία των περαστικών
έκπληκτη με την κατάπληξη σου
που μέσα στο συρφετό
προσηλώθηκες πάνω της


"ΑΛΗΘΕΙΑ" 18.05.2023

Ο ΕΞΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΘΗΡΙΩΝ ΚΑΙ Η ΑΠΟΘΗΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ Γ.ΚΑΛΟΖΩΗ

 Συνέντευξη του ποιητή στο Φιλελεύθερο και στο Γιώργο Σαββινίδη,Μαϊος 2023

Με την 9η ποιητική συλλογή του «Η άφιξη των θηρίων», που μόλις

κυκλοφόρησε, ο Γιώργος Καλοζώης επιχειρεί να κατανοήσει τον εαυτό του  και τον κόσμο με όχημα τα ζώα, τα οποία τα θεωρεί πιο «ανθρώπινα» από τους ανθρώπους. Άλλωστε, γράφει γι’ αυτά από τότε που θυμάται, κυρίως επειδή θέτουν εν αμφιβόλω τις αξίες, την ασφάλειά και τις ανέσεις μας και γεννούν απορίες και ερωτήσεις.

Ερ. Τι σηματοδοτεί η άφιξη των θηρίων; 

Από τότε που θυμάμαι, γράφω για ζώα. Η λογοτεχνική μου πανίδα περιλαμβάνει ό,τι πετά, ό,τι περπατά, ό,τι έρπει κι ό,τι κολυμπά. Θεωρώ τα ζώα πιο «ανθρώπινα» από τους ανθρώπους. Όχι πως και οι άνθρωποι δεν διακρίνονται για τα κατώτερά τους ένστικτα. Απόδειξη η βία, η εγκληματικότητα και οι πόλεμοι. Απλώς η βία των ζώων δεν έχει τόσες πολλές μορφές/ εκφάνσεις όσο η ανθρώπινη και δεν είναι κατακριτέα, επειδή είναι αναμενόμενη, είναι στοιχειακός όρος των ζώων. Ο πολιτισμός μας, οι θρησκείες, οι τέχνες, οι επιστήμες καμουφλάρουν καλά τη ζωώδη μας ύπαρξη. Αλλά αποτυγχάνουν μεγαλειωδώς και συνέχεια. Είμαστε κάτι οξύμωρο εμείς οι άνθρωποι. Και χώμα αλλά και ουρανός. Αγάπη και μίσος. Μανία αλλά και θλίψη. Δυστυχώς, κινούμαστε ανάμεσα στα δύο και δεν μπορούμε πάντα να επιλέξουμε, επειδή δεν μας χαρακτηρίζει η λογική μόνο αλλά και το άλογο. Τα ζώα είναι μονοδιάστατα. Οι άνθρωποι όχι. Ίσως να είμαστε μια λανθασμένη μετάλλαξη πάνω στον πλανήτη και να πρέπει να εξαφανιστούμε σταδιακά.

Ερ.Από πού αναβλύζει αυτή η δουλειά; 

Τα θηρία πάντα τα αγαπούσα. Στην παρούσα δουλειά κάποια είναι ανθρωποποιημένα και κάποια όχι. Τα θηρία μ’ αρέσουν, γιατί θέτουν εν αμφιβόλω τις αξίες μας, την ασφάλειά μας και τις ανέσεις μας, δηλαδή, τον κομφορμισμό μας και τις παραδοχές μας, προσωπικές και οικουμενικές. Τα θηρία γεννούν κάτι πολύ σημαντικό: απορίες και ερωτήσεις. Πολλές από αυτές τις ερωτήσεις δεν μπορούν ν’ απαντηθούν κι αυτό μας γειώνει, συντρίβει την αλαζονεία και τον εγωισμό μας. Υπάρχουν και τέρατα, βέβαια, σ’ αυτή τη συλλογή όπως ο Μινώταυρος. Τα τέρατα είναι ακόμη πιο τρομακτικά και απειλητικά από τα θηρία, γιατί δεν μπορεί να κατανοήσει ο άνθρωπος το διφυές αλλά και τον λόγο της ύπαρξής τους. Σίγουρα τα θηρία, τα τέρατα εμφανίζονται τόσο εμφατικά σ’ αυτή τη συλλογή λόγω του πένθους από την ταυτόχρονη απώλεια των γονιών μου.

Ερ. Τι έχεις θυσιάσει για την Ποίηση; 

Το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι αμέτρητες εργατοώρες. Αλλά δεν τίθεται θέμα επιλογής. Είσαι αυτό που είσαι, επειδή δεν μπορείς να κάνεις διαφορετικά. Το αδιανόητο για μένα είναι να αποδειχθεί ότι όλα αυτά που θυσίασα πήγαν στράφι. Δεν αναφέρομαι στην αναγνώριση από τον κόσμο. Τρέμω στην ιδέα πως μπορεί, κάποια στιγμή, να αντιληφθώ πως δεν έγραψα τίποτα αξιόλογο και να σκίσω τα πάντα. Ν’ αποκηρύξω τα πάντα και να βυθιστώ στην κατάθλιψη.

Ερ. Βρίσκει κανείς ή αποχωρίζεται τον εαυτό του όσο εμβαθύνει στην ποίηση; 

Φαντάζομαι ότι μπορεί να τον βρει. Σκάβοντας μέσα του μπορεί να βρει φλέβες χρυσού ή και πολύτιμα ορυκτά που θα τον βοηθήσουν να ζήσει και να κατανοήσει τους συνανθρώπους του καλύτερα. Μπορεί, όμως, και να χάσει τον εαυτό του. Αν ένας ποιητής παραμένει προσγειωμένος, καλώς. Αλλά αν θεωρήσει πως είναι σπουδαίος και δοκησίσοφος, η καλή ποίηση θα τον εγκαταλείψει τρέχοντας. Κι οι άλλοι άνθρωποι θα γελούν εις βάρος του. Θα έχει καταντήσει ένας κλόουν. Έχουμε αρκετά τέτοια παραδείγματα σε όλες τις τέχνες.

Ερ.Πού δεν θα ήθελες να παραπέσει η λογοτεχνική σου εργασία; 

Καταρχήν θα ήθελα ελάχιστες συνεντεύξεις και καθόλου συνέδρια, ημερίδες, ανθολογίες, ακαδημαϊκές συναντήσεις κι άλλα συναφή στο μέλλον για τη δουλειά μου. Έχω εκδώσει αρκετά βιβλία. Δεν μου αρέσουν οι παρουσιάσεις. Έχω κάνει τρεις μόνο και καμία στη Λευκωσία. Είμαι υπέρ της προβολής του έργου, αλλά όχι υπέρ της προβολής του δημιουργού.

Ερ.Δεν είναι αντιφατικό αυτό; 

Όχι. Είμαστε λογοτέχνες, όχι ηθοποιοί, τραγουδιστές, αθλητές ή πολιτικοί. Δυστυχώς, οι καιροί είναι πονηροί. Η δημοσιότητα μπορεί να σε αποσπάσει από το ουσιώδες και να σε εθίσει στο ανούσιο και το χθαμαλό. Κατά τ’ άλλα αποφεύγω, στο μέτρο του δυνατού, τις λογοτεχνικές -και γενικά- τις συναθροίσεις, με ό,τι αυτές συνεπάγονται. Προτιμώ την ησυχία και την ηρεμία μου.

Ερ.Θα έλεγες ότι είσαι μοναχικός; 


Η καλύτερη στιγμή είναι όταν καταφτάνει η νύχτα και παρατηρώ τα γατιάπου ψεκάζουν με τους αδένες τους τα φυτά του κήπου μου ή όταν την άνοιξη περιφέρονται οι σκαντζόχοιροι ανάμεσα στους θάμνους, μόνοι ή κατά ζεύγη. Οι κορυφές των δέντρων που πηγαινοέρχονται από τον άνεμο αλλά και τα πετούμενα της νύχτας, οι νυχτερίδες που ίπτανται σχεδόν πάνω από το κεφάλι μου μού προσφέρουν μια άφατη αγαλλίαση. Η μοναξιά, όταν δεν σου είναι βάρος ή ενόχληση, είναι σπουδαίο πράγμα.

Δευτέρα 17 Απριλίου 2023

Δευτέρα 10 Απριλίου 2023

ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ "ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ"



Γιώργος Χριστοδουλίδης: “ΛΑΛ – Γνωστοποίηση πένθιμου γεγονότος”, εκδόσεις Κουκκίδα

γράφει για το Fractal και το περιοδικό Οδός Πανός τ.198 η Διώνη Δημητριάδου

Πάντα μας ενδιαφέρει η ποίηση που επιλέγει το κοινωνικό πρόσημο, εστιάζοντας στο δράμα της καθημερινής επιβίωσης, στο πιο απλό, πλην σπουδαίο, ανθρώπινο φορτίο. Η ποίηση του Γιώργου Χριστοδουλίδη μιλάει για όσους, κρυμμένοι στη σκιά, διάγουν τον προσωπικό τους αγώνα χωρίς ελπίδα ανατροπής του στημένου σκηνικού. Ποίηση, όμως, που δεν λησμονεί μια από τις γενεσιουργούς δυνάμεις του λόγου, την υπαρξιακή αγωνία, διαρκή και ανελέητη, την τραγικότητα εν γένει του ανθρώπου, με την κληρονομική τυφλότητα, που δεν ξέρει ούτε εννοεί τίποτα παραπάνω από όσα προσφέρουν οι αισθήσεις του ή επιτρέπει η πεπερασμένη λογική του ικανότητα. Κάτω από αυτό το πρίσμα, όλα παίρνουν άλλες διαστάσεις, προσωπικά ή κοινά, το τέλος της αγάπης, το τέλος της ελπίδας των κατατρεγμένων, οι σκοτωμένες λέξεις.


Και για να εννοηθούν, κατά το δυνατόν, απαιτείται μια υπέρβαση του λογικού επικαλύμματος. Έτσι καλείται από τον ποιητή ο Λαλ, μια οντότητα που θα μπορούσε να εκληφθεί υπαρκτή ή όχι, χωρίς όμως η διάκριση αυτή να έχει ιδιαίτερη σημασία· αυτό που μετράει εδώ είναι να λειτουργήσει μέσα στο ποίημα, να ξεκαθαρίσει με την παρουσία του το τοπίο. Από τον κατασκευαστή φεγγαριών θα ζητήσει να του αφηγηθεί την ιστορία του, σ’ αυτή την ποιητική σύνθεση που ενώνει στην ουσία τα επιμέρους ποιήματα σε ένα εκτενές, γεμάτο από σκοτεινούς, αδιέξοδους χώρους αλλά και λιγοστό φως να περνάει από μικρές ρωγμές. Έτσι, δίνει το «βήμα» της έκφρασης στους αφέγγαρους και ανίδωτους ανθρώπους, γιατί η ποίηση οφείλει να το κάνει, αφήνοντας στην άκρη την άγονη ομφαλοσκόπηση. Η ποίηση αυτή βάζει δίπλα στο «εγώ», που πάσχει, ζει, παρατηρεί και καταγράφει, το «εμείς» για να δώσει το στίγμα της σύγχρονης ανθρωπότητας:





Είμαστε οι υγιείς/ που περιμένουν τη μεγάλη αρρώστια/ είμαστε οι μολυσμένοι/ οι άρρωστοι που περιμένουν τον μεγάλο θάνατο […] είμαστε αυτοί που δεν πεθαίνουν ποτέ όλοι, ποτέ εντελώς ξαφνικά/ γιατί έχουν φιλοτεχνήσει τον αργό σαν κοχλάζοντα υδράργυρο θάνατο […] μετά από μια ακόμα ασφαλή πρόβλεψη/ ότι το μέλλον είναι το άθικτο καταφύγιο/ του παρόντος. («Ο αιώνιος λοιμός των ανθρώπων»).



Ο Λαλ, μέσα στο ποίημα, φανερά ή όχι, είναι αυτός που εξαγνίζει όλα τα δεινά, αθωώνει τον πάσχοντα άνθρωπο, εξισορροπεί την ύβρη με την ταπεινότητα και τη γνώση, χαρίζει το ελάχιστο φως στο γένος του επαναλαμβανόμενου θανάτου. Είναι η άλλη όψη μιας καταδικασμένης ανθρωπότητας, είναι η ποιητική «λύση του δράματος», αν δικαιούμαστε να προσδώσουμε αυτή τη δυνατότητα στον ποιητικό λόγο να ποιήσει το θαύμα.




[…] και για μια στιγμή ο κόσμος καθάρισε/ ο κόσμος ανάπνευσε για λίγο. Σχεδιάζω να το ξανακάνω σε εκατό χρόνια/ όπως κάποιος που θέλει να κρατήσει την πίστη του/ για πάντα. («Το θαύμα»).



Σε κάθε περίπτωση, για να ανέβεις λίγο πιο πάνω χρειάζεται να πληρώσεις κάποια μηχανή για να ανεβείς στους ουρανούς/ και κάποια καλά φτερά/ να νοικιάσεις/ για να το ψάξεις. Η ποίηση ίσως λειτουργεί ως προωθητικός μηχανισμός. Ο Χριστοδουλίδης μάς γνωστοποιεί το πένθιμο γεγονός του θανάτου, προσφέρει όμως και ψήγματα ανάνηψης. Κι αν η ποίηση δεν μπορεί να καθαρίσει εντελώς το θολό τοπίο, αν συνομιλώντας με ό,τι την περιβάλλει, την περικλείει ασφυκτικά αποδυναμώνοντας τη φωνή της, ας είναι αρκετό το έναυσμα για εγρήγορση, σαν μια ελάχιστη διαφορετική θέα στον κόσμο.

Τρίτη 4 Απριλίου 2023

"Η ΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟΥΣ"

 Συνέντευξη του Γιώργου Χριστοδουλίδης στο Φιλελεύθερο με αφορμή την 9η ποιητική του συλλογή ΛΑΛ Γνωστοποίηση Πένθιμου Γεγονότος, 2 Απριλίου 2023

1 Πώς θα μας σύστηνες τον ΛΑΛ;

 

Ο ΛΑΛ είναι ένας πολυτεχνίτης του τρίτου κόσμου, του οποίου η ανιδιοτέλεια και αγνότητα είναι ασύμβατη με τους στυγνούς κανόνες της πραγματικότητας. Ως εκ τούτου, αναγκάζεται  να ισορροπεί στη μεθόριο του υπαρκτού και του ανύπαρκτου, μετέχοντας στην ιερουργία ενός «τυραννικού θαύματος», καταβάλλοντας το τίμημα της πίστης του στις πιο ουσιώδεις προβολές της ζωής.

Το τυραννικό θαύμα αφενός έγκειται στο ότι η ύπαρξη του ΛΑΛ, ίσως και χωρίς ο ίδιος να το συνειδητοποιεί, εφορμάται από τις πιο αληθινές πανανθρώπινες αξίες. Όπως λέει και το ομώνυμο ποίημα της συλλογής, «ρωτά τον εαυτό του για το σωστό και το λάθος και ακολουθεί την άηχη απόκριση». Αυτό δεν είναι λίγο. Ωστόσο, σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η εξουσιολαγνεία, η ιδιοτέλεια, η ασύδοτη κερδοσκοπία, μια τέτοια στάση ζωής έχει τίμημα, που
περιγράφεται στους επόμενους στίχους: «σκεφτείτε αυτό τον άνθρωπο, σκεφτείτε την καρδιά του πόσο υπέροχα πάλλει/ πόσο ευτυχισμένος πρέπει να είναι/ σκεφτείτε όμως και τη δυστυχία του/ σκεφτείτε πώς αντέχει ακόμα/ πώς συνεχίζει ακόμη να υπάρχει».

Ο ΛΑΛ όμως όχι μόνο διασώζεται από τις συμπληγάδες,  αλλά και διασώζει άλλους.

 

2 Ποια η ιδιαιτερότητα αυτής της ποιητικής συλλογής σε σχέση με τις προηγούμενες;

 Η κάθε νέα συλλογή αποτελεί  ένα γύμνασμα. Όπως κάθε νέο εγχείρημα, φέρει στο σώμα της συστατικά παλιά, αλλά και καινούργια., σε εκφραστικό όσο και σε θεματολογικό επίπεδο. Προσπαθώ να διατελώ σε μια διαδικασία συνεχούς αναθεώρησης αυτού που κάνω, διατηρώντας κάποιες βασικές αρχές που μου έχουν εμποτιστεί. Ό,τι δεν μου αρέσει θέλω να το αλλάζω και ό,τι μου αρέσει να το κάνω να μου αρέσει περισσότερο.   

Έριξε τόσες βροχές από τότε που έγραψα την προτελευταία μου συλλογή, επισυνέβησαν τόσα τραγικά γεγονότα, άνθρωποι χάθηκαν, άνθρωποι γεννήθηκαν, έλαμψαν, κατασίγασαν, τόσοι άλλοι ερωτεύτηκαν, χώρισαν,  η παγκόσμια θερμοκρασία αυξήθηκε, δάση λιγόστεψαν, παγόβουνα έλιωσαν, ο κόσμος άρχισε να κυκλοφορεί με μάσκες, τα νοσοκομεία ξεχείλισαν. Είναι δυνατόν κάτι από όλα αυτά να μη με έχει αγγίξει; Ένας συνοπτικός έστω κλυδωνισμός του παγκόσμιου χάους. Μια πικρή επίγευσή του, που μέσω της ποίησης λειτουργεί συχνά ως διαδικασία απομάγευσης.

Υπάρχουν ποιήματα που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία και συνομιλούν μαζί της, ποιήματα ελεγειακά για τη σπαρακτική κραυγή τής σε εξέλιξη περιβαλλοντικής καταστροφής, αλλά και ποιήματα που διερευνούν αρχέγονα ζητήματα, όπως αν μπορεί ο ακτοφύλακας να ενταφιάσει ένα περιστρεφόμενο κομμάτι λάμψης από τον φάρο μέσα του για να το ξανανάψει αργότερα, τις πιθανότητες να ανοίγεις διαδοχικές πόρτες με αντικλείδια εικονικά, τι συμβαίνει όταν στέλνεις τα χέρια σου να σου φέρουν την αφή της, καθώς και αν εκείνοι που στοίβαξαν βουνά το ένα πάνω στο άλλο, για να αγγίξουν τον ουρανό, εν τέλει τα κατάφεραν.

Τα διαχρονικά θέματα είναι πάντα εκεί, αλλάζοντας μορφή. Σημασία έχει ο τρόπος που τα αγγίζεις και η ποιητική μετουσίωση που δίνεις σε αυτά, καθώς και οι δυνατότητές σου να αφουγκραστείς την εξωλογική διάσταση των πραγμάτων.

 3 Πώς φαντάζεσαι το μέλλον της ανθρωπότητας;

 Η αίσθησή μου είναι ότι πορευόμαστε τυφλοί προς ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον. Η τρομακτική οικουμενικότητα αυτής της διαπίστωσης υποψιάζομαι ότι προσδίδει στην ποίησή μου μια πιο μυστηριακή, ίσως και πανανθρώπινη διάσταση. Όμως, όπως είχα πει σε παλαιότερη συνομιλία μου, πιστεύω ότι το κάθε μέλλον της ανθρωπότητας που αντιστοιχεί σε κάθε νέα γενιά, θα καθοριστεί από τη διαφύλαξη ή όχι της ικανότητας τού ανθρώπου να αγαπά περισσότερο από ό,τι μπορεί να καταστρέφει: να αγαπά τη φύση του, τη φύση που τον περιβάλλει, τους άλλους ανθρώπους που στέλνουν σε εκείνον μια ικεσία, να αγαπά όσους σε κάθε αιώνα μας σώζουν και μετά εξαφανίζονται, αλλά και όσους ακόμα να γεννηθούν – για να γεννηθούν.

 4 Είναι η ποίηση η άλλη όψη της ζωής;

 Η ποίηση σού αποκαλύπτει τις ρωγμές ενός κόσμου που μοιάζει άθικτος. Τολμά να αναμετράται με  τον «χρονοθάνατο» και όταν νικά συνεχίζει την εναντίωσή της. Ταυτόχρονα, είναι ένας προβολέας των πιο κρυμμένων και αληθών όψεων της ζωής. Στο ακόλουθο ποίημα νομίζω το λέω καλύτερα:


«Περπατώ σε ένα πανάρχαιο δρόμο

ένα δρόμο θεοσκότεινο.

Ξαφνικά ένα τεράστιο φανάρι τον φωταγωγεί.

 Και τότε βλέπω καθαρά

το σκοτάδι»

 5 Ποια είναι η απάντηση της λογοτεχνίας σε μια εποχή που οι λέξεις χάνουν το βάρος τους;

 Η απάντηση της λογοτεχνίας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι πιστεύω μια υπόμνηση για το ποιες είναι οι διαχρονικές αξίες που μας έφεραν ως εδώ, στο σημείο να επιβιώνουμε ακόμα αλλά και να απειλούμαστε συνολικά ως ανθρώπινο είδος. Η παγκοσμιότητα των απειλών είναι συνώνυμη της αυτοκαταστροφικής μας φύσης στην οποία δεν πρέπει να επιτρέψουμε να επιβληθεί, αλλά και μια φυσική συνέχεια της παγκοσμιοποίησης του υπερκαπιταλιστικού συστήματος. Η μεγάλη λογοτεχνία ανεγείρει μικρά σύμπαντα. Πρέπει να την αναζητούμε διαρκώς, θα μας οδηγήσει σε αυτά.

Γράφω λογοτεχνία για να κάνω τις λέξεις να σημαίνουν κάτι απέναντι στο τεράστιο τίποτα που μας κατακλύζει . Τις πυροδοτώ  για να αποβάλουν το συμβατικό τους επικάλυμμα και να αποκαλύψουν μέσα από συνταιριάσματα που εγώ καλούμαι να δημιουργήσω, την κρυμμένη οντότητά τους, που είναι και η ουσία όλων εκείνων των πραγμάτων για τα οποία αξίζει κανείς να αγωνίζεται, να αναπνέει, να αγαπά, να ερωτεύεται, να γονατίζει και να χάνεται έκθαμβος όταν τελειώνει η βόλτα του στον πάνω κόσμο.

 6 Έχει μεταβληθεί η χρηστική αξία της ποίησης;

 Οι στίχοι ποτέ δεν ήταν αρκετοί για να ζήσουμε. Όπως ούτε και η αθανασία που κατακτούμε για να μην είμαστε αναπόφευκτα θνητοί.

 

Η ποίηση ίσως είναι για όσους μπορούν να αισθάνονται κάπως απελπισμένοι.  Απελπισμένοι όχι για τον εαυτό τους, οπωσδήποτε όχι για τον εαυτό τους.

Όσοι δεν μπορούν να απελπιστούν έστω για λίγο, είναι απίθανο να περπατήσουν ποτέ στους χώρους πένθους και ευφορίας που προσφέρει η  ποίηση.